بسته بندي عبارت است از ساخت محافظی که سلامت کالاهاو  محتواي خود را از مرحله بعد از تولید تا مرحله مصرف حفظ می نماید و به فروش کمک می نماید.

به هر محفظه اي که حاوي کالایی باشد و د رمحافظت و انتقال کالا تسهیل ایجاد نمایده بسته گویند.

بسته بندي پیام تولید کننده را به خریدار می رساند و بین آنها برقرارکرده و اطلاع رسانی مینماید.

مرحوم دهخدا در فرهنگ خود بسته بندي کردن را عبارت از : بستن اشیاء متفرق در یک لفاف یا در یک صندوق بیان میکند.

– بسته بندي عبارت است از ساخت یا تهیه ظرف محافظی که سلامت و کالاي مظروف یا محتواي خود را در فاصله زمانی بعد از تولید و در مراحل حمل و نقل ، انبارداري ،توزیع تا مصرف نهایی حفظ نموده و از صدمات

احتمالی فیزیکی یا شیمیایی آن جلوگیري می نماید .

– بسته بندي را می توان پوششی از یک سیستم دانست که کالا نامیده می شود.

– بسته بندي از دیدگاه PAINE   یک سیستم که زمان تهیه کالا را جهت انتقال ، توزیع ، ذخیره ، خرده فروشی و مصرف کاهش می دهد .

– یک مفهوم تضمین کننده براي تحویل مطمئن کالا به آخرین مصرف کننده در شرایط مطلوب یا حداقل هزینه است.

– یک عمل فنی اقتصادي است که هزینه تحول کالا را به حداقل می رساند در حالی که فروش و در نتیجه سود حاصل از آن را به بالاترین حد افزایش میدهد.

– امروزه بسته بندي یا ریشه کلمات  PACKING یا PACKAGING  و یا WARPING ویا TO PACK   که اکثر لاتین است و به معناي حمایت کردن می آید.

 

اهمیت بسته بندی

با پیشرفت روز افزون صنایع مختلف بهداشتی ،آرایشی در کشور و در سطح جهان و نیز رقابت چشمگیر هر کدام از شرکتها براي کسب بازار هدف و رضایت مشتریان بالقوه و ارائه مارکهاي مختلف با خصوصیات متنوع محصولات بهداشتی و آرایشی نقش بسته بندي بعنوان یک معرف کالا مشخص می گردد . زیرا که جهان گامی به سوي سلف سرویس برمیدارد . و در فروشگاههاي مختلف و متناوب محصولات مشابه با مارکهاي متفاوت و خصوصیات ویژه جلب توجه کرده و ارتباط بین فروشندگان و مصرف کنندگان نهایی به حداقل ممکن رسیده است.

گاهی بسته بندي وظیفه فروشنده را بهتر از آدم زنده انجام می دهد چرا که انسانها در موقعیتهاي متفاوت داراي خصوصیات عاطفی ، رفتاري و روانی متفاوتی هستند . گاه افسرده ،بی تجربه ،خسته و بی حوصله اند . اما بسته

بندي مناسب همیشه اطلاعات کاملی را در مورد محصول به مصرف کننده منتقل می نماید.

از طرفی خریدار بدون صرف وقت بسیار،براساس تجربه ،ذوق، سلیقه و گاه آزمایش از بین صدها محصول مشابه می توان انتخاب نماید.

به هر حال اهمیت نگهداري و بسته بندي کالا ،کمتر از تولید آنها نمی باشد و در انتها تولید هر کالایی ، بسته بندي عامل تعیین کننده حفظ و نگهداري آن تا رسیدن به دست مصرف کننده و از طرفی بهترین و بزرگترین مروج تبلیغ محصولات یک شرکت می باشد

 

مزایای بسته بندی

• امکان نگهداري و حفاظت کالا در برابر عوامل شیمیایی ،فیزیکی. ،مکانیکی به مدت طولانی
• شکل مهندسی بهتر .در نتیجه چیدمان و نظم بیشر
• کارایی بهتر و سهولت در مصرف
• حمل و نقل آسان و کاهش احتمال آسیب دیدگی براي حفظ از عوامل مختلف محیطی
• کاهش احتمال سرقت و دستبرد ،چرا که امکان شمارش بسیار سریع و دقیق بصورت اتوماتیک انجام خواهد شد و با توجه به تشابه که مخصوص هر محصول است از جعل و سرقت محصول جلوگیري میکند
• توزیع راحتر و فروش بیشتر محصول
• تقلیل ضایعات : زیرا که با ارائه محصولات در یک سیستم بسته بندي مناسب و توزیع به موقع تا حدودي از ضایعات ناشی از محصولات مختلف جلوگیري می شود.

• محافظت از محصول و مصرف کننده :

قبلا بسته بندی فقط برای محافظت از محصول در مقابل خطرات احتمالی در نظر گرفته می شد، اما اخیرا حفاظت از مصرف کننده  مورد توجه بیشتری قرار دارد. لذا بسته بندی خود نباید موجب خطری از جمله بریدگی، انفجار، مسمومیت برای مصرف کننده شود. مساله ای که چند سال قبل در مورد بسته بندی یکی از محصولات شرکت جانسون و جانسون اتفاق افتاد شایان توجه است، این مساله در مورد نمونه ای از قرص های مسکن این شرکت بود که در قوطی های پلاستیکی  عرضه میشد و به طور نامشخصی به سیانور آلوده شده بودند که به تلفات زیادی منجر شد. اگر چه چگونگی آلوده شدن آن مشخص نشد ولی این شرکت برای اطمینان مصرف کننده به تغییر شکل قرص به کپسول و در بسته بندی غیر قابل نفوذ اقدام کرد.

• داشتن ارزش استفاده مجدد :

بسیاری از کالاهای راحتی یا بدون زحمت مصرف کننده نسبت به مارک خاصی از آن تاکید ندارند و معمولا مارک های متفاوتی از آن بصورت گسترده عرضه میگردد درصورت داشتن بسته بندی که ارزش استفاده مجدد داشته باشد موجب متمایز شدن و برتری محصول میگردد و ضمنا از میزان آلودگی نیز خواهد کاست .

 

• کمک به عملیات خرده فروشی :

ویژگی های بسته بندی مناسب از نظر خرده فروشی به شرح زیر است:

• موجب استفاده مناسب از فضای قفسه های فروشگاه شود
• به زیبایی قفسه ها بیفزاید
• ذخیره آن در انبار ساده باشد
• از مفقود شدن و دله دزدی جلوگیری کند
• بهره برداری بیشتر از بازار های بالقوه

در بازار کالاهای مصرفی بسته بندی مناسب با درج موارد جدید مصرف روی بسته بندی کالا میزان مصرف بیشتر آن را تشویق میکند.گاهی با ارائه بسته بندی های متفاوت از نظر اندازه،کیفیت و یا ظاهر به کانال های متفاوت توزیع دست می یابد که خود موجب گسترش  حجم فروش محصول میگردد.

• بسته بندی های مرکب :

گاهی برای تشویق مصرف کننده به خرید کالا های جدید و یا اقلامی که مصرف کننده تمایل کمتری برای مصرف آن دارد، فروشنده کالای مزبور را با یک کالای شناخته شده و پر طرفدار بصورت یک مجموعه بسته بندی و ارائه میکند.گاهی برای راحتی مصرف کننده تمامی اقلامی که از لحاظ مورد مصرف  مرتبط هستند مثل خودکار و خودنویس، قلم و دفترچه، شانه و برس در یک مجموعه بسته بندی میشوند.

• نتیجه گیری: بسته بندی کالا ابزاری موثر در برنامه ریزی و بازاریابی محصولات است. بسته بندی نامناسب در روحیه مصرف کننده تاثیر دارد بسته بندی کالا ها نیز همانند انسان ها پیر و فرسوده میشود و نیاز به طراحی مجدد دارند .

• فواید فناوری جدید بسته بندی :

فناوری جدید بسته بندی، نقش مرکزی در صنعت غذا ایفا میکند. محصولات جدید در حال رشد غذایی را توسعه داده، فرآورده های غذایی اصلی را گسترش می دهد، باعث توسعه کانال های توزیع میشود، صادرات را آسان می کند، کارایی را افزایش و هزینه ها را کاهش می دهد و فواید محصول جدید را تبلیغ می کند . این فواید از نظر مصرف کننده نهایی و سازندگان متفاوت هستند. فناوری های جدید بسته بندی به سازندگان غذا نوید افزایش ماندگاری محصول، ایمنی بیشتر غذا، حمل و نقل مواد و هزینه نیروی کار کمتر و توزیع ارزان تر را می دهند. برای مصرف کننده نهای نیز : کیفیت بهتر محصول، تنوع بیشتر، تبادل بهتر اطلاعات و هزینه کمتر می باشد .

• نقش احساس خطر و ترس در پذیرش مصرف کننده :

نوآوری در صنعت غذا اغلب شکل مناسبی از طرف بازار پذیرش نشده و تا حد زیادی تخت عنوان پدیده ترس از نوآوری قرار    می گیرند. افراد با ترس از نوآوری نسبت به این غذاها نگرش منفی از خود نشان داده و انتظارات کمتری در خصوص مزه این نوع غذاها دارند. ترس از نوآوری غذایی، اغلب به عنوان یک ویژگی فردی معرفی می شود که میزان گرایش یا در فناوری های جدید غذایی را نشان می دهد. سه دلیل اصلی برای رد نوآوری غذایی توسط انسان وجود دارد:

• عدم تمایل به خوردن و ارزیابی غذاهای تولید شده با نوآوری
• ترس از عواقب منفی خوردن یک غذا
• انزجار ناشی از تغییر در طبیعت و ذات غذا

مصرف کنندگان از تمام اطلاعات موجود برای بهترین انتخاب ممکن استفاده می کنند. در رویارویی با یک فناوری جدید بسته بندی شاخصی به نام ترس از نوآوری مطرح می شود. یک نوآوری ممکن است در جلب خواسته های مصرف کنندگان شکست بخورد. حتی وقتی سازندگان از ارزش آن مطمعن باشند، نگرش های منفی در مورد فناوری های نوین بسته بندی غذا و درک خطرات مربوطه ممکن است جلوی پذیرش گسترده نوآوری را گرفته و منجر به رد آن شود . تحقیقات مختلف با کمک سنجش کمی میزان ترس نشان داده که در بسیاری از موارد اطلاع رسانی در مورد فناوری جدید بسته بندی ماده غذایی، نقش معنی داری در افزایش گرایش مصرف کننده به فناوری جدید خواهد داشت. بنابراین پذیرش مصرف کننده از فناوری جدید بسته بندی و قابلیت اقتصادی و اثر اجتماعی آنها فقط به مشخصات تکنیکی آن ها بستگی نداشته بلکه به کارایی اطلاع رسانی در مورد آنها وابسته است .